4 juni 2025 Innovatief TNO-onderzoek naar biodiversiteit via DNA in de lucht bij Dierenpark Hoenderdaell

Sinds 2 juni fungeert Dierenpark Hoenderdaell gedurende twee weken als ideale testomgeving voor een bijzonder en innovatief onderzoek naar biodiversiteit. In samenwerking met TNO en andere wetenschappelijke partners worden in en rondom het park luchtmetingen uitgevoerd om op vernieuwende wijze in kaart te brengen welke dier- en plantensoorten er in de omgeving aanwezig zijn – zonder dat deze direct waargenomen hoeven te worden.

Onderzoekers verzamelen luchtdeeltjes waarin sporen van DNA van organismen aanwezig zijn. Deze worden opgevangen met speciale filters en vervolgens in het laboratorium geanalyseerd. Zo wordt duidelijk welke soorten recent in de omgeving zijn geweest – zonder dat ze fysiek gezien hoeven te worden.

Unieke testomgeving
Dierenpark Hoenderdaell biedt een uitzonderlijke kans om deze meetmethode te testen. “Wij weten exact welke diersoorten hier leven, waardoor we een perfecte referentie hebben voor het onderzoek,” aldus Robert Kruijff van Dierenpark Hoenderdaell. Door de metingen slim te combineren met gegevens over windrichting en strategisch gekozen meetlocaties, wordt ook onderzocht hoe ver DNA zich door de lucht kan verplaatsen. Dit is belangrijk om te kunnen bepalen waar het DNA vandaan komt en hoe het zich verspreidt – cruciale informatie om deze techniek betrouwbaar te kunnen gebruiken in het meten van biodiversiteit in andere gebieden.

Waarom dit onderzoek belangrijk is
In een tijd van groeiend verlies aan biodiversiteit is er dringend behoefte aan nieuwe en schaalbare methoden om natuurgebieden goed in kaart te brengen. De resultaten van deze meetcampagne dragen bij aan de ontwikkeling van een volgende generatie ecologische meettechnieken. Want: wat je niet meet, kun je ook niet beschermen of verbeteren. Door het analyseren van zwevend DNA in de lucht hopen de onderzoekers straks niet alleen te kunnen vaststellen welke soorten er in een gebied leven, maar ook of bepaalde soorten zijn verdwenen of juist terugkeren. De inzichten uit dit onderzoek kunnen in de toekomst bijvoorbeeld worden gebruikt om de biodiversiteit en leefomgevingskwaliteit te verbeteren, de gezondheid van dieren te monitoren en op grote schaal de effectiviteit van natuurherstelmaatregelen in kaart te brengen.

Henrik Cornelisson van de Ven van TNO: “Met dit en eerder onderzoek kunnen wij onze kennis en gegevens verder uitbreiden, valideren en gaan integreren in bestaande modellen wat waardevolle inzichten biedt voor natuurbehoud en milieubeheer.”

Samenwerking
Het project maakt deel uit van de bredere onderzoeksinspanning Airborne Biodiversity Explorer (ABE). De metingen worden uitgevoerd door TNO in samenwerking met:

• Hogeschool Leiden
• Wageningen University & Research
• Universiteit Leiden
• Universiteit Utrecht
• Naturalis Biodiversity Center
• EcoPULSE.Earth
• Dierenpark Hoenderdaell

Daarnaast wordt samengewerkt met bewoners uit de omgeving van het dierenpark, die vrijwillig hun terrein beschikbaar stellen voor metingen.